مدل سازی و تفسیر سونداژهای مقاومت ویژه و تلفیق نتایج حاصل با داده های زمین شناسی و هیدروژئولوژی با استفاده ازgisدر منطقه چناران

نیاز به منابع آب زیرزمینی شیرین برای توسعه پایدار یک کشور امری ضروری است. در این تحقیق سعی شده است تا منابع آب زیرزمینی شیرین در دشت مشهد ـ چناران شناسایی و مورد اکتشاف قرار گرفته و همچنین کیفیت آب های زیرزمینی منطقه جهت مصارف شرب و کشاورزی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. به همین منظور از روش سونداژزنی مقاومت ویژه قائم الکتریکی ممتد (cves) استفاده شده که در آن با برداشت 132سونداژ الکتریکی بر روی 7 خط پروفیل در منطقه مذکور به مدل سازی و تفسیر یک بعدی (1-d) و دوبعدی (2-d) نتایج پرداخته شده است. داده های برداشت شده با استفاده از نمودارهای استاندارد و کمکی و نرم افزارهای ves، ix1d و res2dinv مورد تفسیر قرار گرفتند. در نتیجه تفسیر، مقاومت ویژه، ضخامت و عمق لایه آبدار یا سفره آب زیرزمینی به عنوان پارامترهای شاخص و موثر لایه آبدار در محل هر سونداژ و گسترش سفره آب زیرزمینی در طول هر پروفیل تعیین شده است. نتایج تفسیر حاکی از آن است که عمق سطح لایه آب زیرزمینی و همچنین با توجه به متغیر بودن مقاومت ویژه لایه آبدار، کیفیت آب زیرمینی (از نظر مقدار املاح یا کل جامدات حل شده (tds) و رسانندگی الکتریکی (ec) و احتمالاً میزان رس) متغیر است. در نواحی شمالی سطح آب زیرزمینی از عمق کمی برخوردار بوده به طوری که در بعضی نقاط به 5 متر نیز می رسد. به تدریج و با حرکت به نواحی جنوبی دشت، عمق سطح آب افزایش پیدا کرده و به 130 متر می رسد. همچنین نتایج تفسیر داده ها نشان می دهد که کیفیت آب زیرزمینی در نواحی شمالی به جز در بعضی نقاط به شدت پایین بوده و از میزان رس و شوری قابل ملاحظه ای برخوردار است. در نواحی جنوبی، کیفیت آب زیرزمینی با توجه به مقادیر نسبتاً بالاتر مقاومت ویژه لایه آبدار بالاتر می باشد. سنگ کف در نواحی شمالی عمدتاً شیلی بوده و از عمق کمی برخوردار است در صورتی که در نواحی جنوبی، سنگ کف از رسوبات دانه درشت مقاوم تشکیل شده که در عمق نسبتاً زیادی قرار دارد. از آنجا که امروزه بسیاری از مجموعه داده های فضایی تولید شده به گونه ای ناموثر مورد استفاده قرار گرفته و بدون وجود سیستم های مطلوب به منظور مدیریت داده ها، به منابع هدر رفته تبدیل می شوند، در این پژوهش سعی بر آن شده تا تمامی لایه های اطلاعاتی (مقاومت ویژه، عمق و ضخامت) به دست آمده از تفسیر داده های سونداژ ژئوالکتریکی در محیط gis رقومی، سامان دهی، مدل سازی و تلفیق شوند. به همین منظور، جهت مدل سازی و تلفیق داده ها در محیط gis، ابتدا تمام اطلاعات موجود شامل سه پارامتر مقاومت ویژه، عمق و ضخامت پس از پردازش اولیه، گروه-بندی شده و سپس هر کدام از گروه های مذکور به طور مجزا وزن دهی شده و نقشه های نشانگر هر کدام تهیه شده است. سپس با توجه به اهمیت متفاوت هر یک از این پارامترها در مدل سازی و تلفیق نتایج به منظور تهیه پتانسیل آب زیرزمینی، اوزان متفاوتی به هر یک از این عوامل تعلق گرفت. در نهایت با بهره گیری از قابلیت های gis و استفاده از روش هم پوشانی شاخص وزنی و منطق فازی، مناطق با پتانسیل بالا جهت بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در منطقه معرفی گردید. درنتیجه، در بیشتر بخش های مرکزی و جنوبی و قسمت اندکی از بخش های شمالی مقدار ارزش فازی بالای 6/0 می باشد که نشان از وجود ذخیره آبی بالا و با کیفیت خوب ( بالا بودن مقاومت ویژه) در محل های مذکور و دستیابی راحت (به لحاظ عمقی) به این پتانسیل های آبی می باشد.